gezelschap | extract van de gelijknamige novelle van samuel beckett, voorgelezen door toine horvers / tekstreductie en enscènering door arnold schalks

voordracht op zaterdag 24 september 2010

mp3 audio bestand / bestandsgrootte 24,9 mb / duur: 21:42 min.

|voorwoord arnold schalks|

er zijn weinig schrijvers die zo mager met de taal kunnen praten als de ierse schrijver en dichter samuel beckett. _voor mij is zijn novelle company uit 1979 een praktijkvoorbeeld van het motto van de voorstellingsreeks: reductie is een meerwaarde. _het gegeven van company lijkt simpel: een stem vertelt iemand, die op zijn rug in het donker ligt, over een verleden. _en in een ander of in hetzelfde donker bevindt zich een ander, die alles verzint bij wijze van gezelschap. _met zijn karige, minutieuze taal schiep beckett een complexe wereld waarin vlagen berusting en vonkjes hoop onafgebroken door het donker knetteren. _het verhaalperspectief en het tijdskader vormen een slingerparcours. _de formuleringen van de personages maken het hortende proces van roepen en herroepen, in een hoofd dat maar niet wil bedaren, voelbaar. _toen ik het crimmp-programma samenstelde was er geen twijfel mogelijk. _de nederlandse vertaling van company: gezelschap moest in één of andere vorm deel uitmaken van de eerste voorstelling. _ik vatte het plan op om de tekst voor te laten lezen, maar kwam er achter, dat de integrale tekst een luisterduur van minimaal tachtig minuten zou vergen. _te veel voor een welwillend maar op hardhouten zittingen geplaatst gehoor. _wilde ik het plan doorzetten, dan was inkorten onvermijdelijk. _het behoud van de essentie van het verhaal, dat door de schrijver al terdege was gefileerd, was geen sinecure. _met bloedend hart zette ik me aan het werk. _van de 9.906 woorden bleven er 2.945 over. _de 59 alinea’s werden teruggebracht tot 20. _de gekrompen voorleestijd, circa vijfentwintig minuten, is nog steeds aanzienlijk, maar verder snijden zou het merg van de tekst hebben aangetast. _company wordt beschouwd als beckett’s persoonlijke vorm van autobiografie en zijn meest intieme boek. _ik neem aan dat beckett niet blij geweest zou zijn met mijn gesnoei in zijn levenswerk, hoe respectvol ook verricht. _ik hoop desondanks, dat de kracht van zijn meesterlijke geest doorklinkt door de kier die ik gezelschap heb gelaten en dat het beluisteren van de tekst het gehoor doet ontbranden in verlangen naar de integrale tekst. _voor de voordracht van de tekst nodigde ik de beeldend kunstenaar toine horvers uit. _hij heeft zijn sporen op het gebied van performance en gesproken woord verdiend. _zijn tastende, zoekende wijze van formuleren vormden voor mij een directe brug met het werk van beckett http://www.toinehorvers.nl/

gezelschap / 1985 / vertaald door martine vosmaer en karina van santen / uitgeverij de bezige bij / isbn: 90 234 0826 8