venedikt vasiljevitsj jerofejev wordt op 24 oktober 1938 als tweede zoon van een spoorwegbeambte in zapolarje in de buurt van moermansk geboren. _een jaar na venedikt’s geboorte laat vader vasily de familie in de steek. _venedikt’s moeder kan het gezin niet langer onderhouden en brengt haar beide zoons naar een weeshuis in kirovsk
in 1946 wordt vader vasily bij één van stalin’s zuiveringsacties opgepakt wegens vermeende collaboratie met de duitsers en de finnen en naar de goelag gedeporteerd. _de familie wordt in 1954 herenigd als vasily na acht jaar werkkamp amnestie krijgt en naar huis terugkeert
ondanks alle tegenspoed is venedikt een voortreffelijke leerling. _hij geeft al vroeg blijk van een uitzonderlijk geheugen, een ongewone belezenheid en grote liefde voor de literatuur. _op zeventienjarige leeftijd schrijft hij zijn eerste werk in dagboekvorm: zapiski psikhopat/= aantekeningen van een psychopaat. _in 1955 sluit hij zijn middelbare schoolperiode, ondanks zijn rebelse houding en weigering om oktobrist, pionier of lid van de komsomol te worden, af met een gouden medaille. _hij vertrekt naar moskou om filologie te studeren aan de lomonossov-universiteit. _drie semesters later wordt hij weggestuurd omdat hij de verplichte militaire trainingen niet had bijgewoond
in 1960 krijgt jerofejev een stipendium om pedagogie te studeren in vladimir. _na geruime tijd wordt hij vanwege zijn hoofdrol binnen een activistische studentengroepering én het bezit van een bijbel in zijn nachtkastje van het instituut verwijderd
tijdens zijn studie in vladimir ontmoet jerofejev valentina zimakova. _de studiegenoten trouwen, maar laten zich kort na de geboorte van hun zoon vadim tichonov in 1966 weer scheiden. _jerofejev houdt een hechte band met vadim en bezoekt hem regelmatig in de woning van valentina in myshlino, in de buurt van petoesjki
in orekhovo-zuyevo en kolomna probeert jerofejev
zijn studie af te maken, maar ook daar wordt hij verwijderd wegens zogenaamd
amoreel gedrag/morele degeneratie, begrippen die in die jaren wel vaker werden
gebezigd met betrekking tot activisten en vrijdenkers
jerofejev grijpt naar de fles en begint met tussenpozen te zwerven. _in de
zestiger en zeventiger jaren leeft hij veelal zonder propiska/= identiteitspapieren
of vaste verblijfplaats. _hij werkt, vaak onderbetaald, als vakkenvuller in
kolomna, als leerling-metselaar en innemer van lege flessen in moskou, als
stoker in vladimir, als lid van de boorploeg van een geologisch gezelschap
in de oekraïne, als bibliothecaris in bryansk, als wachtmeester van de
militie in orekhovo-zuyevo, als telefoonkabellegger in verschillende steden
in rusland, litouwen en wit-rusland en als assistent-laborant bij parasitologische
expedities in oezbekistan en karelia. _zijn engagement voor de literatuur
wordt er niet minder om. _in die periode schrijft hij meerdere artikelen over
de noorse schrijvers knut hamsun en henrik ibsen, die hij aan diverse literaire
tijdschriften aanbiedt. _ze worden alle geweigerd
begin 1969 verwerkt jerofejev zijn mede door overmatig drankgebruik gekleurde ervaringen uit die tijd in het prozagedicht moskou-petoesjki. _de eerste, russischtalige versie verschijnt in 1973 in het israëlisch tijdschrift ani. _het maakt jerofejev op slag wereldberoemd
in 1975 hertrouwt jerofejev met galina jerofejeva,
die zich inzet voor het beheer en de aanvankelijk nog clandestiene verspreiding
van zijn manuscripten. _sinds zijn naam in het buitenland is gevestigd krijgt
hij in de ussr nauwelijks meer iets gepubliceerd. _uit frustratie begint hij
duits te leren om zijn werk in die taal te kunnen uitgeven
in 1985 bekeert de van huis uit russisch-orthodoxe schrijver zich uit onvrede
over het totalitarisme van de orthodoxie tot de kerk van rome. _hij laat zich
in de st. ludovicus, toentertijd de enige nog in bedrijf zijnde rooms-katholieke
kerk in moskou, dopen
in de laatste jaren van zijn leven lijdt jerofejev aan keelkanker. _hij krijgt een uitnodiging om voor de behandeling van zijn kwaal naar parijs te komen, maar de sovjetleiding weigert hem een uitreisvisum te geven. _hij overlijdt op 11 mei 1990 in moskou en wordt op het kerkhof van kunzewo begraven. _drie jaar later pleegt zijn tweede echtgenote galina zelfmoord door uit het raam van haar moskouse appartement te springen
MOSKOU-PETOESJKI
in 1969 circuleert een samizdat/= clandestiene editie van moskou-petoesjki in literaire kringen van de moskouse underground. _de naam jerofejev is op ieders lippen. _de officiële sovjetversie laat nog 20 jaar op zich wachten. _in het begin van 1989 verschijnt een eerste versie van moskou-petoesjki in het tijdschrift trezvost i kultura/= nuchterheid en cultuur, mét vele, door de censuur omcirkelde passages. _de min of meer integrale, ongecensureerde versie verschijnt later in 1989 in de almanak vestj
moskou-petoesjki is het delirisch verslag van de verteller/hoofdpersoon venja, die een treinreis maakt van moskou naar petoesjki, een provinciestadje op ongeveer drie uur sporen van de hoofdstad. _de setting voor moskou-petoesjki is de elektrisjka, een boemeltrein die een snoer van boerengaten, pittoreske dorpjes en troosteloze industriesteden aaneenrijgt. _de coupés en balkons vormen het doorgangshuis voor een keur van marginalen: zwartrijders, bedelaars, oorlogsinvaliden en alcoholisten
‘alle eerlijke mensen van rusland! _en waarom dronken ze! _ze dronken omdat ze eerlijk waren! _omdat ze niet in staat waren het lot van het volk te verzachten.’
moskou-petoesjki is in alle aspecten subversief. _met elke passage zet jerofejev zich af tegen de officieel voorgeschreven receptuur van het sociaal-realisme. _de held van het verhaal is noch positivist, noch brandt hij van revolutionair verlangen om zijn land op te stuwen in de gouden eeuw van het communisme. _de protagonist is een scepticus, een weloverwogen anti-productief element in een maatschappij waarin iedereen opgelegd krijgt wát te geloven en waarin twijfel aan het leven gelijkgesteld wordt aan twijfel aan het sovjetsysteem
in 1988 verschijnt moya malenkaya leniniana/= mijn kleine leniniade, een verzameling citaten uit de werken en brieven van lenin, waarin de minder plezierige kanten van de leider van het proletariaat worden belicht
jerofejev beweerde in 1972 een roman, getiteld sjostakovitsj, te hebben geschreven over de beroemde russische componist. _het manuscript zou, samen met een boodschappennet waarin twee flessen plonk/= wijn van slechte kwaliteit, gestolen zijn uit een boemeltrein. _de roman werd nooit gevonden. _in 1994 liet vladislav lyon weten dat hij het manuscript al die tijd in zijn bezit had gehad en dat hij de roman spoedig zou publiceren. _niettemin is er maar een klein stukje van deze aan jerofejev toegeschreven roman gepubliceerd. _kenners beschouwen het als een vervalsing
gedeelten van jerofejev’s dagboeken worden posthuum uitgegeven. _in 1992 publiceert het tijdschrift theatre de briefwisseling met zijn zus tamara gushchina. _de werken van venedikt jerofejev zijn in ruim 30 talen vertaald
mockba-pemywku werd door mieke lindenburg in het nederlands vertaald onder de titel moskou op sterk water / © 1990 van oorschot paperback, 151 pagina’s, isbn-13: 9789028204867
de bovenstaande informatie werd uit digitale en analoge bronnen bijeengeharkt en hertaald door arnold schalks
.