DIE TOTEN VON SPOON RIVER | meindert velthuis & marieke de vries (duitstalig)
concert
vier mini opera’s uitgevoerd door de bariton meindert velthuis en accordeoniste marieke de vries gebaseerd op de in het duits vertaalde gedichten uit de spoon river anthology, een grafschriftencyclus van de amerikaanse dichter edgar lee masters, op toon gezet door de duitse componist wolfgang jacobi. _han hazewindus : regie & maskers
1. sam hookey
mp3 geluidsbestand
grootte: 2,2 mb / duur: 1:35
gezongen duitse vertaling van hans rudolf rieder:
ich lief von hause fort mit dem zirkus, / weil ich verliebt war in mademoiselle estralada, / die löwenbändigerin. / einmal nachdem die löwen / den ganzen tag gehungert hatten, / betrat ich ihren käfig und schlug auf brutus / und leo und zigeuner. / dann sprang brutus auf mich / und schlug mich tot. / beim eingang unter den schatten / traf ich einen, der mir fluchte / sagend, mir sei recht geschehen... / es war robespierre!
nederlandse vertaling van elvis peeters:
ik liep weg van huis met het circus, / tot over mijn oren verliefd op mademoiselle estralada, / de leeuwentemster. / op een keer, ik had de leeuwen uitgehongerd, / al meer dan een dag, / ging ik in de kooi en begon te slaan naar brutus, / en leo en gypsy. / waarop brutus mij besprong / en mij doodde. / door deze gebieden te betreden / stuitte ik op een schim die mij vervloekte / en zei dat dit mijn verdiende loon was... / het was robespierre!
3. francis turner
mp3 geluidsbestand
grootte: 4,2 mb / duur: 3:02
ich hab nicht laufen dürfen oder spielen / als knabe. / als mann durft ich nur an dem becher nippen, / nicht leer trinken— / denn scharlach hatte mein herz geschwächt. / und trotzdem lieg ich hier / seelig in einem geheimnis das nur mary kennt. / es ist ein garten, wo akazien stehn, / catalpabäume, süßumrankte lauben— / an jenem juninachmittag / bei mary sitzend— / ich küsste sie mit meiner seele auf den lippen, / da ist die seele plötzlich mir entflogen
ik kon niet rennen of spelen / als kind. / als man kon ik slechts nippen van een kop, / niet drinken— / want roodvonk maakte mijn hart ziek. / nu lig ik hier / getroost door een geheim dat alleen mary kent: / er is een tuin vol met acacia’s, / trompetbomen, en hoekjes zoete wingerd— / daar op die namiddag in juni / aan mary’s zijde— / kuste ik haar met mijn ziel op mijn lippen / die plotseling de vlucht nam
OVER DE SPOON RIVER ANTHOLOGY | may swenson
toen edgar lee masters’ spoon river anthology in 1915 verscheen, was het een sensatie in de amerikaanse literatuur en enig in zijn soort. _masters ontwierp het werk aanvankelijk als roman, maar uiteindelijk werd de anthology een reeks poëtische monologen van 244 overleden bewoners van spoon river, een gebied in illinois waar de schrijver een groot deel van zijn jeugd doorbracht. _sommige van zijn personages hebben werkelijk bestaan, andere verzon hij
de eerste aanzet tot de anthology werd in 1913 gegeven door william marion reedy, uitgever van het toonaangevende literair tijdschrift reedy’s mirror. _hij schonk masters een exemplaar van de greek epigrams from the greek anthology en spoorde hem aan om een soortgelijke reeks epitafen in versvorm te schrijven. _een bezoek van masters’ moeder gaf de doorslag. _na herinneringen met haar te hebben opgehaald over ‘the old days’, besloot hij de doden én levenden uit zijn geboortestreek een stem te geven als ‘personages die door het lot verbonden zijn’ en hun monden te gebruiken als spreekbuis om lucht te geven aan zijn eigen maatschappelijke overtuiging en verontwaardiging over sociaal onrecht. _de anthology kan dan ook worden gelezen als een sociologische beschouwing, waarin de effecten van de industrialisatie op het amerikaanse dorpsleven aan het einde van de 19e eeuw, begin twintigste eeuw treffend worden beschreven
de rolbezetting van de bloemlezing wordt geheel gevormd door doden die ‘allen slapen op de heuvel’ van een kerkhof in het midwesten. _vanuit hun graven spreken zij hun eigen grafschriften uit. _daarbij onthullen ze de werkelijke drijfveren van hun leven en biechten ze de obscure daden op die leidden tot hun val of tot kortstondig succes toen ze nog leefden. _het lijkt alsof het duister van het graf hen de ogen opende voor de werkelijke waarde van hun ziel
masters zette zijn 244 gedichten in ongeveer tien maanden op papier. _daarbij raakte hij zo in de ban van het dagelijks werk, dat hij elk tijdsbesef verloor en pas bij avondschemering weer bij zinnen kwam. _nadat hij het manuscript bij zijn uitgever had afgeleverd stortte hij in. _de correctie van de drukproeven moest hij aan anderen overlaten
het boek werd een succès de scandale, maar het belang ervan werd breed erkend. _masters’ had de sluier van fatsoen over het kleinsteedse leven weggetrokken. _zijn doden roddelden vrijuit over elkaar en zichzelf, maar ook over de privéaangelegenheden van hun nog in leven zijnde buren. _masters liet geen enkel facet van het menselijk verval en kwetsbaarheid onbesproken in de verklaringen van zijn ondergrondse getuigen. _op onverbloemde wijze ontleedden zij het luguber web van kleinsteedse schandalen
in zijn essay ‘the genesis of spoon river’ zei masters over de personages in zijn boek:
... er zijn negentien verhaallijnen, gesponnen door middel van individuele portretten, die met elkaar verbonden zijn... _vrijwel elke normale menselijke activiteit is vertegenwoordigd... _toen ik de definitieve volgorde van het boek moest bepalen, zette ik de dwazen, de zuiplappen en de mislukkelingen vooraan, de simpele zielen kwamen op de tweede plaats en de helden en verlichte geesten kwamen achteraan, als een soort goddelijke komedie... _de namen voor mijn personages vond ik op de kerkhoven van spoon river en sangamon river. _ik combineerde de voornamen van de ene begraafplaats met achternamen van de ander. _ik gebruikte ook namen uit de grondwet en documenten van de staat illinois
zowel het conceptuele kader als de vorm van de anthology schokte het toenmalige amerkaanse lezerspubliek. _masters’ botte, vrije versvorm werd door menig criticus als lomp geklasseerd. _het schaamteloze gedrag van zijn personages, waarvan er enkele, ondanks naamsverandering, herkenbaar bleven als pas overleden of nog levende invloedrijke figuren, maakten het boek berucht
de eerste druk van de spoon river anthology bracht masters en zijn uitgever meer geld op dan een poëziebundel ooit tevoor had gedaan. _van het werk verschenen zeventig uitgaven in bijna evenveel talen
edgar lee masters ligt begraven op ‘the hill’ in petersburg, naast zijn geliefde grootouders. _de epitaaf op masters’ graf is een fragment van ‘tomorrow is my birthday’, een gedicht uit zijn bundel ‘toward the gulf’:
"good friends, let’s to the fields – i have a fever. / after a little walk, and by your pardon, / i think i’ll sleep. there is no sweeter thing, / nor fate more blessed than to sleep. _here, world, / i pass you like an orange to a child. / i can no more with you. _do what you will..."
(bewerkt & hertaald door arnold schalks)